Gmina Lipno

W połowie września br., na podstawie złożonego wniosku o płatność, środki z posiadanej promesy zostały przekazane na rachunek Gminy Lipno, która następnie, zgodnie z umową dotacji, przekazała je na rachunek bankowy Parafii pw. św. Jadwigi w Karnkowie, jako ostatnią część należnego dofinansowania. Realizacja inwestycji była możliwa dzięki wsparciu finansowemu z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków realizowanego w ramach Polskiego Ładu, którego celem jest ochrona i przywracanie świetności dziedzictwu kulturowemu w całej Polsce. 

W dniu 16 sierpnia 2024 r. pomiędzy parafią pw. św. Jadwigi w Karnkowie, a Gminą Lipno została podpisana umowa o udzielenie dotacji celowej na prace konserwatorskie i restauratorskie przy zabytkach ruchomych znajdujących się w Kościele Parafialnym pw. św. Jadwigi w Karnkowie. W ramach wewnętrznego postępowania zakupowego samodzielnie przeprowadzonego przez Parafię, wykonawcą prac w ramach projektu została firma Konserwacja Dzieł Sztuki Joanna Ziemlewicz, ul. Mostowa 5, 87-100 Toruń.

Realizacja projektu ze strony parafii pw. św. Jadwigi w Karnkowie początkowo odbywała się pod nadzorem ks. prob. Daniela Augustyniaka, natomiast końcowe etapy nadzorował ks. prob. Zbigniew Popławski. Ze strony Urzędu Gminy Lipno nad prawidłowością realizacji inwestycji czuwali: Andrzej Piotr Szychulski – Wójt Gminy Lipno, Adrian Zalewski - Zastępca Wójta Gminy Lipno oraz Wioletta Błaszkiewicz – Zastępca Kierownika Referatu Gospodarki Komunalnej, Mieszkaniowej i Zamówień Publicznych.

Dzięki wsparciu finansowemu w ramach Rządowego Programu Odbudowy Zabytków, koszty przedsięwzięcia zostały w dużej części pokryte z dofinansowania – stanowiło ono 98% całkowitej wartości inwestycji, natomiast pozostałe 2% środków pochodziło z budżetu gminy. Całkowita wartość inwestycji wyniosła 508 892,82 zł. Pozyskane środki umożliwiły przeprowadzenie kompleksowych prac konserwatorskich i restauratorskich, które przywróciły zabytkom ich pierwotny wygląd oraz zapewniły trwałość na kolejne lata. Prace realizowane w ramach projektu zostały podzielone na II Etapy. W połowie września został złożony wniosek o wypłatę pozostałej części dofinansowania, należnej po realizacji prac wynikających z II etapu projektu.

I etap prac był realizowany w okresie od 16 września 2024 r. do 25 kwietnia 2025 r. i obejmował szczegółowe prace przy zabytkach ruchomych znajdujących się w parafii pw. św. Jadwigi w Karnkowie. Na tym etapie dokonano prac konserwatorskich i restauratorskich, które obejmowały:

- rzeźbę Chrystusa Ukrzyżowanego – prace rozpoczęto od demontażu rzeźby i jej zabezpieczenia do transportu. Następnie zabytek przewieziono do pracowni konserwatorskiej, gdzie przeprowadzono dezynsekcję drewna oraz wykonano odkrywki w warstwach technicznych rzeźby i krzyża. Dokonano ustalenia budowy technicznej rzeźby oraz pobrano próbki do badań konserwatorskich. Wyniki badań posłużyły do opracowania szczegółowego programu prac, który przedstawiono na komisji konserwatorskiej. W ramach prac usunięto przemalowania, uzupełniono ubytki drewna, dokonano rekonstrukcji brakujących fragmentów snycerki, a także uzupełniono ubytki gruntu i polichromii metodą punktowania. Wykonano prace pozłotnicze z użyciem folii złota, a następnie przeprowadzono werniksowanie końcowe. Na zakończenie wzmocniono konstrukcję krzyża i zamontowano rzeźbę w pierwotnym miejscu ekspozycji. Całość prac została udokumentowana w formie powykonawczej dokumentacji konserwatorskiej.

- chrzcielnicę – oczyszczono powierzchnię chrzcielnicy, a pokrywę zdemontowano w celu transportu do pracowni konserwatorskiej. W pracowni wykonano odkrywki i ustalono budowę techniczną, pobrano próbki do badań i opracowano program działań konserwatorskich. Prace obejmowały usunięcie nawarstwień z oryginalnej polichromii i złoceń, przeprowadzenie dezynsekcji i impregnacji drewna, a także uzupełnienie ubytków drewna, gruntu i polichromii. Scalono fragmenty zachowanej złotej folii z uzupełnieniami, a całość pokryto werniksem końcowym. Po zakończeniu prac chrzcielnicę przewieziono z powrotem do kościoła, a działania konserwatorskie udokumentowano w powykonawczej dokumentacji.

- obraz „Matka Boska Różańcowa” – prace nad obrazem rozpoczęto od wykonania dokumentacji fotograficznej oraz demontażu dzieła z ołtarza, a następnie jego oczyszczenia i zabezpieczenia do transportu. W pracowni przeprowadzono dezynsekcję drewna oraz badania warstw malarskich. Następnie wykonano podklejenie odspojeń, usunięto retusze i przemalowania oraz uzupełniono ubytki podobrazia, zaprawy i warstwy malarskiej metodą punktowania pionową kreską. Przeprowadzono werniksowanie końcowe oraz konserwację ramy, która obejmowała usunięcie przemalowań i rekonstrukcję brakujących fragmentów drewna i złoceń. Po zakończeniu prac obraz został ponownie zamontowany w ołtarzu, a całość wykonanych prac udokumentowano.

- obraz „Św. Walenty” – obraz został zdemontowany i zabezpieczony, dodatkowo wykonano dokumentację fotograficzną oraz oczyszczenie przed transportem do pracowni. Po dostarczeniu dzieła do pracowni dokonano oceny stanu krosna malarskiego oraz odkrywek w warstwach malarskich. Usunięto przemalowania i zabrudzenia powierzchniowe, wzmocniono strukturę podobrazia lub dokonano dublażu na nowe płótno, które następnie naciągnięto na nowe krosna. Kolejnym etapem było wykonanie retuszu warstwy malarskiej oraz werniksowanie końcowe. Po zakończeniu prac obraz przewieziono i zamontowano na zasuwie w ołtarzu, a działania konserwatorskie udokumentowano w formie powykonawczej dokumentacji.

- ambonę – partię baldachimu – prace rozpoczęto od wykonania dokumentacji fotograficznej i ustawienia rusztowania. Poszczególne elementy baldachimu zdemontowano i przetransportowano do pracowni konserwatorskiej, gdzie przeprowadzono dezynsekcję drewna oraz badania stanu zachowania poszczególnych warstw. Następnie usunięto wtórne powłoki malarskie i pozłotnicze, przeprowadzono impregnację drewna oraz prace stolarskie przy konstrukcji. Kolejnym etapem było uzupełnienie ubytków podłoża, punktowanie i rekonstrukcja warstwy malarskiej, a także uzupełnienie złoceń folią złota. Po werniksowaniu końcowym elementy przewieziono i zamontowano na miejscu, a całość działań dokumentowano powykonawczo.

Wartość I etapu prac wyniosła 252 081,12 zł.

II etap prac był realizowany w okresie od 26 kwietnia 2025 r. do 22 sierpnia 2025 r. i obejmował kompleksowe prace konserwatorskie i restauratorskie ambony – kosza, balustrady, baldachimu i zaplecka, a także prace przy obrazie „Św. Jan Nepomucen” oraz rzeźbie anioła stanowiących integralną część ambony.

W ramach tego etapu wykonano dokumentację fotograficzną przed rozpoczęciem prac, ustawiono rusztowania oraz przeprowadzono demontaż i transport poszczególnych elementów do pracowni konserwatorskiej. Następnie przeprowadzono zabiegi dezynsekcji drewna, szczegółową ocenę stanu zachowania warstw technicznych i ustalono zmiany dokonane w przeszłości, co pozwoliło opracować szczegółowy program prac restauratorskich. Wykonano usuwanie wtórnych powłok malarskich i pozłotniczych z zachowaniem oryginalnej techniki, impregnację drewna oraz niezbędne prace stolarskie przy konstrukcji. Przeprowadzono uzupełnienie ubytków podłoża i warstwy malarskiej metodą punktowania i rekonstrukcji miejsc o znacznym zniszczeniu. Prace pozłotnicze obejmowały uzupełnienie ubytków złotej i srebrnej folii zgodnie z techniką oryginału – płatki polerowane i matowane na polimentach, werniksowanie końcowe warstwy malarskiej.

Obraz „Św. Jan Nepomucen” został zdemontowany z ramki i zaplecka oraz oczyszczony z przemalowań.  Rewers obrazu przygotowano do dublażu na nowe płótno, wzmacniając jednocześnie strukturę oryginalnego podobrazia. Ubytki warstwy malarskiej uzupełniono punktowaniem imitatorskim, a całość prac zakończono werniksowaniem, przywracając dziełu jego pierwotny charakter.

Rzeźba anioła poddana została usunięciu nawarstwień, impregnacji drewna, uzupełnieniu ubytków drewna i zaprawy, punktowaniu polichromii, uzupełnieniu złoceń folią złota, werniksowaniu końcowemu.

Wszystkie elementy ambony zostały odpowiednio zabezpieczone, przetransportowane i zamontowane w pierwotnym miejscu.

Wartość II etapu prac wyniosła 256 811,70 zł.

Przeprowadzone prace konserwatorskie i restauracyjne pozwolą nie tylko zachować bezcenne dziedzictwo materialne, ale również znacząco poprawić estetykę i bezpieczeństwo obiektów wykorzystywanych podczas liturgii i wydarzeń parafialnych.